Hamamın kullanılmasının ilk defa M.Ö 5. yy‘da Atina’da olduğu söylenmektedir.
Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetmesiyle birçok hamam yapılır ve hamam kültürü yaygınlaşır.
Daha sonraları Türk hamamı kamusallık kazanır ve kendi hamam kültürünü oluşturur.
Zamanla Türk Hamamı adı yerleşir.
İlk kamusal hamam 1584 yılında Padişah III. Murat’ın annesi Nurbanu Sultan’ın Mimar Sinan’a yaptırmış olduğu Çemberlitaş Hamamı’dır.
Sonraları hamamların sayıları artmış, 16.yüzyılın sonunda yalnızca İstanbul’da yer alan hamam sayısı 300’ü genel, 536’sı özel olmak üzere beş bine ulaşmıştır.
Türkiye’deki hamamlar bazı özellikler taşır.
Örneğin; hamam 3 bölüme ayrılmaktadır.
Bunlar; soyunma yeri, sofa ve etrafında bölmeli şekiller…
Yıkanma alanları soğukluktan geçilerek girilen hamam bölümüne denmektedir.
Herkesin tek tek yıkandığı yere kurna başı denir.
Yalnız yıkanma hücreleri de halvet denilen bölümlerdir.
Uzanıp ter dökmek ve keselenmek isteyenler için hamamın ortasında göbek taşı adı verilen bir alan yer alır.
Bu alan hamamın mermerden yapılmış zemininden yüksektir ve çeşitli geometrik şekillerde yapılmıştır.
Isıtma yeri olarak külhan hamamın altında yer alır ve orada ateş yanar.
Ateşten yayılan alev ve duman, hamamın zemininin altındaki özel yollardan, duvarların içinden geçer ve tüteklik denilen bacadan dışarı çıkar.
Külhandaki ocağın üstünde bir sıcak su kazanı ve onun üzerinde de soğuk su deposu yer alır.
Ocağın dip bölümündeki birkaç kanal, hamamın ortasında bulunan göbek taşının altına kadar uzanmaktadır.
Ocakta yanmakta olan odunların duman ve alevleri bu kanal ile göbek taşının altına doğru gider.
Türk hamamlarının farklı bir yönü de buhar banyosu temeline dayanan Fin hamamı olmasıdır.
Türk hamamına özgü bazı terimler bulunur.
Külhan, sıcak halvet, soğuk halvet, natır, tellak, peştamal ve takunya gibi…
Tarihi Türk hamamlarına birçok örnek verebiliriz.
Bu ünlü hamamlar genelde İstanbul’da yer almaktadır.
Örneğin; Tarihi Cağaloğlu Hamamı Osmanlı mimarisi ve barok kültürünün bir arada olduğu bir hamamdır.
Üsküdar Çinili Hamamı ise 1648 yılında Kösem Sultan tarafından yaptırılmıştır.
Süleymaniye Hamamı, Kanuni Sultan Süleyman’a ait olan locanın yer aldığı bir hamamdır.
Çardaklı Hamamı, 1503 yılında kapı ağası Hüseyin ağa tarafından yaptırılmıştır.
Zeyrek Çinili Hamam, 1540-1546 yılları arasında Barbaros Hayrettin Paşa tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmıştır.
Günümüze ulaşan en önemli tarihi hamamlardan biridir.
Sokullu Hamamı, Edirne’de olup 16. yüzyılın ikinci yarısında Sokullu Mehmet Paşa tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmıştır.
Çifte Göbek Hamamı, Erzurum’da yer almaktadır ve 18. yüzyılda yapılmıştır.
Sekiz Direkli Hamam, Trabzon’da bulunan tarihi Türk Hamamlarından biridir.
Trabzon fethedilemeyince kente 3 yıllığına yerleşen Selçuklular tarafından yapıldığı sanılmaktadır.
Daha sayamadığımız birçok eski Türk Hamamları vardır.
Mimarisi ve tarihi dokusuyla mutlaka görülmesi gereken yerlerdir.
İstanbul’da kullanılabilen tarihi hamamlar hakkında daha detaylı bilgi almak için makalemizi keyifle okuyabilirsiniz.
Leave feedback about this